ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ SITE ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ 11/6/2010 Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δίνει τη μάχη της διάσωσης της οικονομίας μας. Υπάρχουν, ωστόσο, ορισ...
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ SITE ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ 11/6/2010
Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δίνει τη μάχη της διάσωσης της οικονομίας μας. Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένοι που αντί να συστρατευθούν στη μεγάλη προσπάθεια, υποδεικνύουν ως λύση την αναδιάρθρωση του χρέους ή την στάση πληρωμών. Ουσιαστικά προτείνεται η πτώχευση της χώρας, με την προσδοκία ότι μέρος του χρέους θα διαγραφεί. Πρόκειται για ανεύθυνη και επικίνδυνη προσέγγιση που συνεπάγεται δυσβάστακτο πλήγμα για τη χώρα και τους πολίτες. Μπορεί αυτός ο οικονομικός και κοινωνικός Αρμαγεδδών να προκαλεί συνειρμούς επαναστατικού ηρωισμού σε ορισμένους ή φαντασιώσεις οικονομικής και κοινωνικής έκρηξης σε συνθήκες εργαστηρίου σε άλλους, στην πραγματικότητα όμως απειλεί ευθέως όλους μας, όλους τους πολίτες και πολύ περισσότερο τους πιο αδύναμους από αυτούς.Η Ελλάδα δεν φοβάται
Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δίνει τη μάχη της διάσωσης της οικονομίας μας. Και η προσπάθεια αυτή αποδίδει, καθώς ήδη τους πρώτους 5 μήνες του 2010 το έλλειμμα διαμορφώθηκε στα 8.973 εκατ. ευρώ από 14.655 εκατ. ευρώ στο αντίστοιχο διάστημα του 2009 και περιορίστηκε κατά 38,8%, όταν ο ετήσιος στόχος μείωσης που προβλέπεται στο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΠΣΑ) ήταν 35,1%.
Η διάσωση της οικονομίας, είναι σήμερα η απόλυτη προτεραιότητα για κάθε Έλληνα και Ελληνίδα, για κάθε προοδευτικό πολίτη. Δεν έχουμε άλλη επιλογή, δεν έχουμε άλλο δρόμο. Έχουμε όμως την ιστορική ευκαιρία αλλά και την υποχρέωση, να αλλάξουμε γρήγορα και ριζικά τη χώρα, ώστε να επανέλθει σε αναπτυξιακή τροχιά και να είναι σε θέση να αποδώσει στους εργαζόμενους το μερίδιο του εθνικού πλούτου που τους αναλογεί.
Η μάχη για την ελληνική οικονομία και κοινωνία
Η Ελλάδα στις 23 Απριλίου 2010 ζήτησε την ενεργοποίηση του ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης, όταν πλέον είχε εξαντληθεί κάθε άλλο περιθώριο αντιμετώπισης της κρίσης με τις δικές μας δυνάμεις και αφού είχε αποτύχει κάθε προσπάθεια μεταστροφής του κλίματος στις αγορές, τόσο από την Ελλάδα όσο και από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Με την προσφυγή στο μηχανισμό στήριξης, όταν πλέον δεν υπήρχε άλλη επιλογή, η Ελλάδα κερδίζει τον χρόνο που χρειάζεται για να γυρίσει σελίδα. Αυτό τον χρόνο πρέπει τώρα να αξιοποιήσουμε όλοι οι Έλληνες και οι Ελληνίδες, ώστε βγαίνοντας από την κρίση η πατρίδα μας να είναι ισχυρότερη και πιο δημιουργική από ποτέ. Δεν υπάρχει, όμως, ούτε λεπτό για χάσιμο. Γιατί δεν θα υπάρξει άλλη ευκαιρία.
Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένοι που αντί να συστρατευθούν στη μεγάλη προσπάθεια, υποδεικνύουν ως λύση την αναδιάρθρωση του χρέους ή την στάση πληρωμών. Ουσιαστικά προτείνεται η πτώχευση της χώρας, με την προσδοκία ότι μέρος του χρέους θα διαγραφεί.
Πρόκειται για ανεύθυνη και επικίνδυνη προσέγγιση. Για το ΠΑΣΟΚ, η κατάρρευση της οικονομίας και της κοινωνίας μας δεν είναι επιλογή, είναι αντίθετα ο μεγάλος αντίπαλος που μαχόμαστε με όλες μας τις δυνάμεις. Η στάση πληρωμών θα ήταν το τίμημα της αποτυχίας, δεν μπορεί όμως να είναι η εθελούσια επιλογή μας. Είναι προφανές ότι με την πτώχευση της χώρας απειλείται, ανάμεσα σε άλλα, η έξοδος από τη ζώνη του ευρώ, η κατάρρευση των ελληνικών τραπεζών και των ασφαλιστικών ταμείων, η εξανέμιση των αποταμιεύσεων, με δυο λόγια καταφέρεται δυσβάστακτο πλήγμα στη χώρα μας.
Μπορεί αυτός ο οικονομικός και κοινωνικός Αρμαγεδδών να προκαλεί συνειρμούς επαναστατικού ηρωισμού σε ορισμένους ή φαντασιώσεις οικονομικής και κοινωνικής έκρηξης σε συνθήκες εργαστηρίου σε άλλους, στην πραγματικότητα όμως απειλεί ευθέως όλους μας, όλους τους πολίτες και πολύ περισσότερο τους πιο αδύναμους από αυτούς.
Το ΠΑΣΟΚ θα υπερασπίσει το δικαίωμα και τη δυνατότητα της χώρας μας, και της κοινωνίας μας, να υπάρχει.
Τι είναι η αναδιάρθρωση του χρέους
Η αναδιάρθρωση του χρέους αφορά το λεγόμενο "hair cut" («κούρεμα») του χρέους, όπου ζητείται από τους πιστωτές που θα συμφωνήσουν να λάβουν μόνο ένα μέρος του κεφαλαίου τους. Ουσιαστικά οι πιστωτές συμφωνούν να χάσουν μέρος από τις μελλοντικές πληρωμές που θα εξασφάλιζε το μη αποπληρωθέν δάνειό τους.
Η αναδιάρθρωση μπορεί να λάβει δύο μορφές:
- είτε, πρώτον, έκδοση νέων ομολόγων που αντικαθιστούν τα παλαιά με μικρότερη ονομαστική αξία (στην Αργεντινή έφθανε και μέχρι το 67% των παλαιών) και υψηλό επιτόκιο,
- είτε, δεύτερον, διατήρηση των υφιστάμενων με μικρότερο επιτόκιο και παράταση των προθεσμιών λήξης.
Και οι δύο εκδοχές είναι, βεβαίως, ίσης εν τέλει αξίας.
Το ύψος της αναδιάρθρωσης εξαρτάται από τις παραγωγικές δυνατότητες της χώρας να αποπληρώσει το διακανονιζόμενο χρέος και να παράγει ικανά πρωτογενή πλεονάσματα στο άμεσο μέλλον. Επίσης, εξαρτάται από τις ευρύτερες δεσμεύσεις που αναλαμβάνει η χώρα για την υλοποίηση σκληρών μέτρων που θα εξασφαλίζουν τα πρωτογενή πλεονάσματα. Με άλλα λόγια, και για την αναδιάρθρωση επιβάλλονται σκληροί όροι από τους δανειστές της χώρας, προκειμένου οι τελευταίοι να συμφωνήσουν.
Το πρόβλημα της ετερογένειας των πιστωτών
Σημαντικό πρόβλημα είναι η μεγάλη διασπορά και η ετερογένεια των πιστωτών και το γεγονός ότι κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι θα συμφωνήσουν όλοι, πολύ περισσότερο καθώς ελλοχεύει το κίνητρο για κάποιον πιστωτή να μη συμφωνήσει με τους υπόλοιπους ώστε να εκβιάσει προνομιακή μεταχείριση.
Επιπλέον παρουσιάζονται ισχυρά νομικά προβλήματα καθώς είναι πιθανό μέτοχοι των τραπεζών που κατέχουν τα ελληνικά ομόλογα και οι οποίες θα συμφωνήσουν στην αναδιάρθρωση, να στραφούν κατά των διοικήσεων σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην τοπική - εθνική νομοθεσία (βλ. Schwarcz, Steven L., Idiot's Guide' to Sovereign Debt Restructuring (January 12, 2004) - δείτε το δώ) Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι το 1/5 των επενδυτών που κατείχαν ομόλογα της Αργεντινής αρνήθηκαν το πλαίσιο της αναδιάρθρωσης.
Η καταστροφική περίοδος μέχρι την υπογραφή της συμφωνίας...
Η συμφωνία αναδιάρθρωσης δεν επιτυγχάνεται σε λίγες μέρες. Συνήθως χρειάζεται πολλούς μήνες, ανάλογα με το ύψος του χρέους, το εύρος του διακανονισμού αλλά και τον αριθμό ή το είδος των πιστωτών. Ωστόσο η περίοδος αυτή είναι καταστροφική για την οικονομία και ιδιαίτερα επώδυνη για τους πολίτες, καθώς η πραγματική οικονομία διανύει την κρίση πλήρως εκτεθειμένη και απροστάτευτη.
Στον πίνακα που ακολουθεί μπορεί να δει κανείς πόσο διαφοροποιείται κατά περίπτωση το μήκος της διαπραγματευτικής περιόδου:
ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΕΙΣ ΕΘΝΙΚΩΝ ΧΡΕΩΝ 1998-2005
| ΧΩΡΑ | ΔΙΑΠΡΑΓΜΑ-ΤΕΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (ΜΗΝΕΣ) | ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΧΡΕΟΥΣ ΔΙΣ.$ | % HAIR CUT | ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ |
| ΡΩΣΙΑ | 20 | 29.1 | 69 | 7ος 2000 |
| ΠΑΚΙΣΤΑΝ | 10 | 0.6 | 30 | 12ος 1999 |
| ΕΚΟΥΑΔΟΡ | 12 | 6.5 | 60 | 8ος 2000 |
| ΟΥΚΡΑΝΙΑ | 3 | 2.6 | 40 | 4ος 2000 |
| ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ | 40 | 79.7 | 67 | 4ος 2005 |
| ΟΥΡΟΥΓΟΥΑΗ | 1 | 3.8 | 26 | 5ος 2003 |
Πηγή: Dhillon A., Garcia-Fronti J., Ghosal S., Miller M. Debt Restructuring and Economic Recovery: Analyzing the Argentina swap. World Economy, Vol. 29, pp. 377-398, April 2006 - δείτε απόσπασμα εδώ.
Αυτό σημαίνει ότι για διάστημα που μπορεί να φτάσει και τους 40 μήνες (η περίπτωση της Αργεντινής) επικρατούν συνθήκες οικονομικής και κοινωνικής ζούγκλας, καθώς οι πολίτες επιβιώνουν σε ένα κράτος που έχει καταρρεύσει, χωρίς πόρους και με έλλειψη κάθε σταθεράς. Μια τέτοια κατάσταση, όμως, ούτε για μία ημέρα δεν μπορεί να είναι ανεκτή.
Οι επιπτώσεις από την αναδιάρθρωση
i. Άμεσες
- Η πιο χαρακτηριστική από τις επιπτώσεις, με άμεσο αντίκρυσμα στην ευρύτερη οικονομία και τους πολίτες, είναι η ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΚΡΙΣΗ, που συνεπάγεται πλήρη έλλειψη ρευστότητας στην αγορά, εκτίναξη των επιτοκίων δανεισμού, δέσμευση καταθέσεων και εν τέλει χρεοκοπία τραπεζών που, μετά τις απώλειες από το hair cut, δεν θα έχουν ικανά κεφάλαια για να λειτουργήσουν.
- Μαζί με τις τράπεζες, πλήττονται και οι άλλοι κάτοχοι ομολόγων ή μετοχών τραπεζών, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται ασφαλιστικά ταμεία, μικρομέτοχοι κ.ά.
ii. Έμμεσες
- Πτώση του € και περαιτέρω του εθνικού νομίσματος
- Απώλεια κεφαλαίου για όσους έχουν καταθέσεις σε τράπεζες που τυχόν οδηγηθούν σε χρεοκοπία
- Απώλεια εισοδήματος στις χώρες στις οποίες εδρεύουν οι πιστώτριες τράπεζες καθώς θα προκληθούν δευτερογενείς αρνητικές επιπτώσεις στις οικονομίες τους.
Στην περίπτωση της Αργεντινής έχει εκτιμηθεί ότι το κόστος της αναδιάρθρωσης αναλύεται ως
- άμεσο κόστος 83,63 δισ $, και
- έμμεσο κόστος 23,2 δισ $
τη στιγμή που το συνολικό προς διακανονισμό χρέος της Αργεντινής ήταν 79.7 δισ $.
Δηλαδή, το κόστος της αναδιάρθρωσης ήταν 33% περισσότερο από το αρχικό χρέος που αναδιαρθρώθηκε! (Βλ. Shapiro R. & Pham N. (2006) "Discredited - The impact of Argentina's Sovereing Debt Default and Debt Restructuring on US Taxpayers and Investors" - δείτε το εδώ).
Πολιτικές και οικονομικές πιέσεις
Το ύψος της συνολικής τελικής επιβάρυνσης θέτει τη χώρα που προβαίνει σε αναδιάρθρωση σε ιδιαίτερα δυσχερή θέση, τόσο σε επίπεδο διεθνών πολιτικών και οικονομικών σχέσεων όσο και σε επίπεδο σχέσεων με τις διεθνείς αγορές.
Χαρακτηριστικά η Αργεντινή δέχθηκε τεράστιες πολιτικές πιέσεις με στόχο την εξυπηρέτηση των πιστωτών της. Οι πιέσεις αυτές ήταν διακρατικές ενώ στην ίδια κατεύθυνση λειτούργησαν και οι τράπεζες των χωρών του G7 μέσω του περιορισμού των πιστώσεων για εξαγωγές προς τρίτες χώρες. Επίσης πιέσεις ενεργοποιήθηκαν και μέσω του ΔΝΤ στη διαδικασία προσδιορισμού των όρων οποιασδήποτε βοήθειας (βλ . Dhillon A., Garcia-Fronti J., Ghosal S., Miller M. Debt Restructuring and Economic Recovery: Analyzing the Argentina swap. Journal compilation 2006).
Όλα αυτά οδηγούν μια χώρα σε ομηρία και την οικονομία σε ασφυξία.
Κατάρρευση πιστοληπτικής αξιολόγησης
Μετά την αναδιάρθρωση επέρχεται μεγάλη μείωση της πιστοληπτικής ικανότητας, που καθιστά απαγορευτική την οποιαδήποτε προσφυγή στις διεθνείς αγορές για δανεισμό (απευθείας ή μέσω διάθεσης ομολόγων). Η Αργεντινή μέχρι σήμερα δεν έχει πρόσβαση στις διεθνείς αγορές παρά το γεγονός ότι στην τριετία μετά το 2005 παρουσίασε μέσο ρυθμό ανάπτυξης 8%.
Ακόμη λοιπόν και αν διακανονιστεί το παλιό χρέος, παρουσιάζεται το φαινόμενο να αδυνατεί η χώρα να χρηματοδοτηθεί για τις τρέχουσες ανάγκες της (συμπεριλαμβανομένης της πληρωμής μισθών-συντάξεων, των δημοσίων επενδύσεων κλπ.), σε τρόπο ώστε να αναπαράγεται το αδιέξοδο σε φαύλο κύκλο υπερχρέωσης και κρίσης.
Το εφιαλτικό «μετά»: Η κερδοσκοπία συνεχίζεται
Η αναδιάρθρωση του χρέους καταλήγει ουσιαστικά στην έκδοση νέων ομολόγων που και αυτά θα αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης στις διεθνείς αγορές. Η ανισορροπία που μπορεί να προκληθεί από τις κερδοσκοπικές κινήσεις έναντι αυτών των ομολόγων παραμένει. Η εκτίναξη των spreads δεν αντιμετωπίζεται, ούτε και, περαιτέρω, η άνοδος των επιτοκίων δανεισμού στη χώρα.
Μια απάντηση της Ε.Ε.
Οι αδυναμίες του συστήματος πτώχευσης - αναδιάρθρωσης χρεών κρατών και τα υψηλότατα κόστη που δημιουργήθηκαν στις προηγούμενες περιπτώσεις αναδιάρθρωσης (Αργεντινή κλπ.) έχουν οδηγήσει σε ευρεία συζήτηση για τη διαμόρφωση πλαισίου που να ρυθμίζει τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των χωρών που υποχρεώνονται να προβούν σε τέτοιες ενέργειες. Αποτέλεσμα αυτής ακριβώς της συζήτησης είναι και η απόφαση της ΕΕ για τη διαμόρφωση μηχανισμού που υποστηρίζει κράτη που αντιμετωπίζουν πρόβλημα δανεισμού.
Συμπέρασμα:
- Η αναδιάρθρωση του χρέους καταλήγει σε επιβάρυνση μεγαλύτερη από το αρχικό ποσό τους διακανονιζόμενου χρέους
- Οι επιπτώσεις στο εθνικό οικονομικό σύστημα είναι άμεσες και συμπεριλαμβάνουν μεγάλη κρίση ρευστότητας και χρεοκοπία τραπεζών
- Οι επιπτώσεις στο διεθνές οικονομικό σύστημα εγείρουν τεράστιες πολιτικές πιέσεις για ικανοποίηση των πιστωτών
- Οι πιέσεις αυτές αφορούν τόσο την πολιτική διαπραγμάτευση για το διακανονισμό του χρέους όσο και τις άμεσες διεθνείς οικονομικές συναλλαγές της χώρας
- Η χώρα τίθεται σε δυσμενή θέση στο πλαίσιο των διεθνών πολιτικών και οικονομικών της σχέσεων
- Η χώρα ουσιαστικά εξοβελίζεται από τις διεθνείς αγορές
